Recueil d’itinéraires dans la Turquie d’Europe. détails géographiques, topographiques et statistiques sur cet empire

Priština

Priština, koju kartografi zovu Priština, dobila je ime po prischt 'tumor, vreti' jer brdo zapadno od grada poprima nepravilan oblik od ogranka koji dolazi sa istočne strane doline Sitnice. Ovaj grad je trenutno najveći u ovom delu Stare Srbije (Stara Srbija), u koji Srbi obuhvataju i okrug Novipazar, Metohiju i zapadnu Gornju Meziju do granice sa Makedonijom. Na udaljenosti od oko 17 sati od Peći, ovaj potpuno otvoren grad počinje u maloj dolini koja se pruža na istok u vidu amfiteatra do poslednjih padina niskog grebena na padini koja deluje prilično neudobno. Ako su brda na zapadu i severu pokrivena vinogradima, ona na istoku su u celini naseljena suvim pašnjacima, dok donji deo služi kao gradsko groblje. Između poslednje [groblje] i prve kuće nalaze se ostaci malog zemljanog rova i nekoliko niskih parapeta iz vremena nemira 1806. godine kada su lopovske bande terorisale selo. Na severozapadu je još jedno groblje. Većina puteva je neasfaltirana i neravna. Čiste ih kiša i gore pomenuti potočić. Mesnice u glavnoj ulici nude ogromne komade mesa i creva sa kojih kaplje krv na 20 koraka, a smeđi psi se bore između sebe za ove otpatke u jezivoj sceni.

Jedine značajne građevine u Prištini su sahat kula i dvanaest džamija, od kojih su dve visoke i okruglog oblika, oslikane arabeskama ili dugim stihovima iz Kurana. Malu džamiju je podigao Jašar-paša, koji je tu funkciju obavljao 1837. i 1838. godine. Čaršija je ograđena daskama i ima kafanu na kojoj se spajaju tri glavne ulice. Pašin dvor je velika građevina građena delom od drveta. Ima dva krila i sprat sa velikim kvadratnim dvorištem, prostranim hodnicima i drvenim stepenicama, po običaju. Jedno krilo pansiona oslikano je arabeskama. Putem je povezana sa haremom, koji je takođe prilično velika kuća, uglavnom drvena, sa zatvorenim prozorima. Pašin divan nema staklene prozore. Prozori se zatvaraju jednostavnim spuštanjem drvenih kapaka. Na tavanici su bila i lastavičja gnezda.

Priština mi se činila da ima oko 7.000 do 9.000 duša, među kojima je dobar broj pravoslavnih Srba zajedno sa Albancima i Srbima polumuslimanima. Gospodin Jurišić je procenio 3.000 kuća, od kojih je trećina srpske. Ovo je prestonica male pashale koja obuhvata ne samo basen Sitnice do Vučitrna, već i deo okolnih planina, dolinu Drenice i gornji tok doline Lepenca. Jedina bedna naselja koja se ovde mogu naći su Vučitrn i Kratova koja takođe imaju aju. Sva ostala naselja, sa izuzetkom grada Prištine, takva su sela koja retko imaju i agu. Stanovništvo čine Srbi i nešto Bugara i Albanaca, među kojima je i izvestan broj Srba koji su iz političkih razloga ili brakom postali polualbanci i muslimani. Albanci žive uglavnom na jugu i jugozapadu pašala, a Srbi na suprotnim stranama. Ukupno stanovništvo nije više od 40.000 do 50.000 duša i ne manje od 30.000.

Boué, Ami (1854). Recueil d’itinéraires dans la Turquie d’Europe. détails géographiques, topographiques et statistiques sur cet empire. Vjenë: Braumüller, f. 201–203. Štampani materijal.